НҮБ-ЫН БИОЛОГИЙН ОЛОН ЯНЗ БАЙДЛЫН КОНВЕНЦЫН ТАЛУУДЫН 15 ДУГААР БАГА ХУРЛЫН ДЭЭД ХЭМЖЭЭНИЙ ЦАХИМ ЧУУЛГАНД БАЙГАЛЬ ОРЧИН, АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН САЙД Н.УРТНАСАН ОРОЛЦОХДОО ХЭЛСЭН ҮГИЙГ БҮРЭН ЭХЭЭР НЬ ХҮРГЭЖ БАЙНА.

БАЙГАЛЬ ОРЧИН, АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН САЙД Н.УРТНАСАН:

НҮБ-ын Биологийн олон янз байдлын конвенцын Талуудын 15 дугаар бага хурлын хүрээнд дээд хэмжээний цахим чуулган зохион байгуулж буй БНХАУ-ын Засгийн газар, НҮБ-ын Байгаль орчны хөтөлбөрт гүн талархал илэрхийлье. Цар тахлын нөхцөл байдлыг харгалзан Талуудын 15 дугаар бага хурлыг энэ удаа цахимаар  2022 оны 4 дүгээр сард биечлэн хуралдуулах,  шийдвэрээ нэгтгэн гаргах хосолмол байдлаар зохион байгуулж буйг Монгол Улсын Засгийн газар дэмжиж байгааг уламжилъя.

БНХАУ-ын Экологи, хүрээлэн буй орчны сайд, Эрхэмсэг ноён Хуан Руньцю, НҮБ-ын Байгаль орчны хөтөлбөрийн Гүйцэтгэх захирал, Эрхэмсэг хатагтай Ингэр Андерсен, НҮБ-ын Биологийн олон янз байдлын конвенцын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга, Эрхэмсэг хатагтай Элизабет Мрэма

Хүндэт төлөөлөгчид, Хатагтай, ноёд оо,

Юуны өмнө

Энэхүү цахим чуулган нь “2020 оноос хойших Даян дэлхийн биологийн олон янз байдлын үндсэн чиглэл”-ийг хэлэлцэн батлахад  чухал ач холбогдолтой гэж үзэж байна.

Дэлхий нийтийг хамарсан COVID-19 цар тахал нь ард иргэдийн эрүүл мэнд болон эдийн засагт ихээхэн хохирол учруулж байгаа ч  эдийн засгийнхаа голлох салбаруудыг сэргээх чиглэлд улс орнууд илүүтэй анхаарч байгаа юм. Цаг үеийн ийм онцгой нөхцөлийн үед даян дэлхийн тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг хэрэгжүүлэхэд ч анхаарлаа сулруулахгүй байх шаардлага улс орнуудын хувьд зүй ёсоор тавигдаж байгаа.

Монгол Улс “Алсын хараа 2050” урт хугацааны хөгжлийн бодлогын баримт бичгийг 2020 онд баталсан бөгөөд энэхүү бодлогод ногоон хөгжил болон тогтвортой хөгжлийн үндэсний зорилтууд бүрэн тусаж, хэрэгжиж эхлээд байна.

Монгол Улс хүлэмжийн хийг бууруулах үндэсний зорилтод хувь нэмрээ тодорхойлж, 2030 он гэхэд хүлэмжийн хийн ялгарлыг 22,7 хувиар бууруулах, газар нутгийнхаа 30-аас доошгүй хувийг улсын тусгай хамгаалалтад авах замаар биологийн олон янз байдлыг хамгаалах, өсгөн үржүүлэх, тогтвортой менежментийг бүрдүүлж үр дүнтэй хэрэгжүүлэх чиглэлээр холбогдох арга хэмжээг авч байгаа билээ.

Монгол Улсын Засгийн газар 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт цэнгэг усны нөөц, урсац бүрэлдэх эхийн 55 хувь, нийт нутаг дэвсгэрийн 25 хувийг улсын тусгай хамгаалалтад авах, ойгоор бүрхсэн талбайн хэмжээг 8,6 хувьд хүргэх дунд хугацааны зорилтуудыг дэвшүүлсэн.

Уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөгөөр сүүлийн 50-60 жилийн хугацаанд жилийн хур тунадасны хэмжээ 8 орчим хувиар буурч хуурайших, гандуу болох, цөлжих явц нэмэгдэх болсон. Энэ нь амьтан, ургамлын төрөл зүйлийн амьдрах орчны доройтолд хүргэх үндсэн шалтгааны нэг боллоо. Биологийн олон янз байдлыг хамгаалах, нөөцийг зохистой ашиглах,  цөлжилтийг сааруулах, шар шороон шуургатай тэмцэх зорилгоор Биологийн олон янз байдлын үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлээд байна. Цөлжилттэй тэмцэх, газрын доройтлыг бууруулах, ойн сан, ургамал нөмрөгийг нэмэгдүүлэх зорилгоор Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2030 он хүртэлх хугацаанд “Нэг тэрбум мод тарих үндэсний хөдөлгөөн”-ийг санаачлан эхлүүлээд байгаа нь  иргэд олон нийтийн дэмжлэгийг авсан үйл хэрэг боллоо.

Төгсгөлд нь энэхүү чуулганаас батлан гаргах эх дэлхийн бүхий л амьдралыг хамгаалсан ирээдүйг бүтээх зорилго бүхий “Экологийн соёл иргэншил” Күнминий тунхаглалын төслийг дэмжин, үндэсний хэмжээнд хэрэгжүүлж ажиллахаа илэрхийлж байна.

Анхаарал тавьсан та бүхэнд баярлалаа.

Тус хурал нь 2030 он хүртэлх дэлхий дахины хөгжил, сайн сайхан, хүрээлэн буй орчныг хамгаалахын төлөө Ази, номхон далайн бүсийн орнуудын хамтын оролцоо, хичээл зүтгэлийг нэмэгдүүлэх, хөгжүүлэхэд ихээхэн ач холбогдолтойг Н.Уртнасан сайд онцлоод Монгол Улс “Алсын хараа 2050” урт хугацааны бодлогын баримт бичгийг УИХ 2020 онд баталж, Ногоон хөгжлийг тусгайлсан бүлэг орсон гэдгийг тодотгон хэлэв. Урт хугацааны бодлогын баримт бичигт байгаль хамгаалал, тогтвортой үйлдвэрлэл хэрэглээ, уур амьсгалын өөрчлөлтийг бууруулах ба дасан зохицох, экосистемийн нөхөн сэргээлт зэрэг зорилтууд, тэдгээрийг хэрэгжүүлэх арга замыг хөгжлийн бусад чиглэл, төлөвлөгөөтэй уялдуулсан гэдгийг мөн онцлон дурдлаа.

“Сайжруулсан түлшний цогц хэрэглээ аян”

Угаарын эрсдэлээс сэргийлж, утааг бууруулж, ухаалгаар зөв хэрэглэж сурцгаая.

МУ-ын Ерөнхий сайдын 2020 оны 117-р захирамжаар байгуулагдсан ажлын хэсэг Хөвсгөл аймгийн Хатгал тосгонд ажиллалаа. Энэ үеэр Онцгой байдлын ерөнхий газрын шумбагчид нуурт живсэн Сүхбаатар хөлөг онгоцын хэмжээ, байршил, нөхцөл байдлыг тогтоохоор 4-5 удаагийн шумбалт хийв.

Хөлөг онгоц зүүн талаараа хажуулдаж унасан ба доод хэсгээрээ лаг шаварт шигдсэн байдалтай, зэврэлт бага байгааг тогтоолоо.

1986 онд живсэн 300тонн жинтэй тус хөлөг онгоц болон бусад машин техникийг татан гаргана гэдэг нь цэнгэг усны ундарга болсон Хөвсгөл нуурын бохирдлыг бууруулахад чухал ач холбогдолтой. Живсэн машин техникийг нуурын хорт хавдар хэмээн эрдэмтэд нэрлэдэг. Иймээс эхний ээлжинд уг ажиллагааг явуулж ерөнхий тооцоо, судалгааг энэ сардаа багтаан хийж, дуусгахаар ажиллаж байна.  Усны суурь судалгаа хийх ажлын хэсэг нуурын 5-6 цэгт дээж авч шинжилгээ хийж лабораторийн дүгнэлт гаргана. Живсэн техник хэрэгслийг татан гаргах ажлыг зохион байгуулахад шаардагдах хүн, хүчний нөөцийг Батлан хамгаалахын яамнаас гаргах юм.

Монгол Улсын хувьд том хэмжээний машин, техникийг татан  гаргаж байсан туршлага, түүх байхгүй. Энэ ажиллагааг эрсдэлгүй зохион байгуулахын тулд ОХУ-аас туршлага, зөвлөгөө авч ажиллана. Оросын аврагчдын бүрэлдэхүүн ирэх 9 сард ирэх юм.